Sự xâm nhập của AI vào làng nhạc thế giới không còn là dự báo xa vời mà đã trở thành làn sóng thực tế, không thể đảo ngược. Bằng chứng là, theo thống kê từ Billboard, ít nhất 6 nghệ sĩ AI hoặc được AI hỗ trợ đã chính thức góp mặt trên các bảng xếp hạng chỉ trong vòng vài tháng ngắn ngủi, trải dài từ gospel, rock cho đến nhạc đồng quê. Đằng sau những cái tên này là các nhạc sĩ thực sự tận dụng AI như một công cụ hỗ trợ đắc lực, hoặc thậm chí là những thực thể ẩn danh hoàn toàn, khiến ranh giới giữa con người sáng tạo và thuật toán ngày càng mờ nhạt.
Điển hình là ca khúc “Walk My Walk” của nghệ sĩ Breaking Rust, đã nhanh chóng trở thành hiện tượng với hơn 3 triệu lượt nghe trên Spotify. Xania Monet, một nghệ sĩ ảo do nhạc sĩ Mississippi, Telisha “Nikki” Jones, tạo ra, đã gặt hái thành công vang dội. Với lời bài hát do Jones tự viết và nhạc được tạo bằng nền tảng AI Suno, “Let Go, Let Go” của Monet đạt vị trí số 3 trên bảng Hot Gospel Songs, trong khi “How Was I Supposed to Know?” đứng số 20 trên Hot R&B Songs. Các ca khúc của Monet đã thu về 44,4 triệu lượt stream chính thức tại Mỹ, đem lại 52.000 USD chỉ trong hơn 2 tháng. Đáng chú ý, Monet đã ký hợp đồng đa triệu USD (trị giá 3 triệu USD) với Hallwood Media, trở thành nghệ sĩ AI đầu tiên nhận đủ lượt phát sóng trên radio để xuất hiện trên bảng xếp hạng radio Billboard. Trung bình, mỗi tuần có ít nhất một nghệ sĩ AI xuất hiện trên các bảng xếp hạng trong 6 lần cập nhật liên tiếp, đặt ra câu hỏi lớn về tương lai ngành âm nhạc trong kỷ nguyên AI.
**Lo ngại trong cộng đồng nhạc đồng quê**
Billboard ghi nhận một phần ba trong top 10 bài hát trên bảng Country Digital Song Sales ngày 15/11 đến từ các nghệ sĩ hỗ trợ AI, bao gồm “Walk My Walk” của Breaking Rust (tuần thứ hai ở vị trí số 1) và “Don’t Tread on Me” của Cain Walker (vị trí số 3). Cả hai nghệ sĩ này đều liên quan đến nhạc sĩ Aubierre Rivaldo Taylor. Tuy nhiên, doanh số của các ca khúc AI vẫn còn khiêm tốn: “Walk My Walk” bán hơn 2.000 bản, “Don’t Tread on Me” khoảng 1.000 bản, trong khi “The Fate of Ophelia” của Taylor Swift bán tới 29.000 bản trong cùng thời gian. Các nhà lập trình radio vẫn né giọng AI, bởi nghiên cứu cho thấy người nghe không thích giọng AI trên sóng radio.
Leslie Fram từ FEMco nhấn mạnh rằng trong dòng nhạc đồng quê, tính chân thực là sợi dây gắn kết nghệ sĩ với người hâm mộ, và sự xuất hiện của AI có thể làm xói mòn niềm tin quý giá đó. Quản lý radio Fletcher Foster bổ sung rằng các bài hát do AI tạo ra đang chiếm chỗ trên bảng xếp hạng, lẽ ra có thể dành cho những nghệ sĩ thực sự trình diễn, kiếm thu nhập từ bản quyền và xây dựng sự nghiệp lâu dài.
**Những nỗ lực bảo vệ nghệ sĩ và góc nhìn đa chiều**
Nhiều nhạc sĩ đã lên tiếng phản ứng. Ngôi sao nhạc đồng quê Martina McBride ủng hộ Đạo luật NO FAKES, nhằm bảo vệ giọng hát và hình ảnh nghệ sĩ khỏi việc bị sao chép trái phép. Cô nhấn mạnh AI có thể được sử dụng cho mục đích tích cực nhưng tiềm ẩn nguy cơ bị lạm dụng. Các chuyên gia cảnh báo rằng nhạc AI, dù nghe bóng bẩy và hoàn hảo, lại thiếu đi những sắc thái nhỏ, những cảm xúc tinh tế làm nên linh hồn của âm nhạc. Leslie Fram nhận định, người nghe thông thường có thể không nhận ra, nhưng fan trung thành cảm nhận được từng nhịp cảm xúc, từng câu chuyện đằng sau mỗi giai điệu – thứ mà một thuật toán đơn thuần không thể hiểu. Joel Raab tin rằng, âm nhạc do con người tạo ra, với trái tim và tâm hồn thật sự, sẽ luôn chạm đến lòng người và vượt qua mọi xu hướng do máy móc tạo ra.
Tuy nhiên, một số chuyên gia lại có góc nhìn khác. Allendra Royal-Freeman, nhà sáng lập Forreels, cho rằng: “Vấn đề không nằm ở việc AI xuất hiện, mà ở sự thiếu hụt cơ chế vận hành hiệu quả. AI được lựa chọn vì nó an toàn, không mang cái tôi, xung đột hay những bất ngờ. Điều này phản ánh nhiều hơn về ngành công nghiệp âm nhạc chứ không phải về bản thân các nghệ sĩ”. Matt Mandrella, nhạc sĩ trường Huntsville, AL, khẳng định không thể tái tạo cảm giác khi một ca khúc vang lên khác biệt trong phòng khách hay khán phòng lớn. Ông ủng hộ việc sử dụng AI như công cụ truyền cảm hứng, không phải lối tắt, giúp khơi gợi ý tưởng mà vẫn giữ trọn dấu ấn riêng biệt của từng nghệ sĩ.
Daniel Burrus, chuyên gia đổi mới công nghệ toàn cầu, tin rằng việc một nghệ sĩ AI dẫn đầu bảng xếp hạng không có nghĩa là sự sáng tạo con người đang mai một, mà chỉ là nó thay đổi hình thức. AI có thể mô phỏng các khuôn mẫu, nhưng không thể cảm nhận nhịp điệu, cảm xúc hay nhịp tim của khán giả. Tương lai của âm nhạc thuộc về những nghệ sĩ biết khai thác AI để mở rộng, chứ không để thay thế giọng sáng tạo của chính họ. Eugeny Naidenov, CEO Muse Group, xem AI là một phần của tiến trình sáng tạo. Ông cho rằng AI chỉ có thể đảm nhận các khía cạnh kỹ thuật, còn giá trị cốt lõi nằm ở con người: đánh giá, chỉnh sửa, thảo luận, tạo các phiên bản – tất cả những tương tác xã hội và cảm xúc mà chỉ con người mới có thể mang lại. Naidenov dẫn chứng từ dữ liệu Ultimate Guitar: sau khi ban nhạc AI Velvet Sundown thừa nhận sử dụng AI, lượt truy cập tab bài hát của nhóm giảm gần bốn lần, cho thấy nghệ sĩ và người hâm mộ vẫn trân trọng dấu ấn con người trong âm nhạc.
