TP.HCM đang đứng trước một thách thức lớn về môi trường khi Khu liên hợp xử lý chất thải rắn Đa Phước thông báo sẽ ngừng tiếp nhận rác vào ban ngày, chỉ hoạt động từ 18h hôm trước đến 6h sáng hôm sau, bắt đầu từ ngày 1/12. Quyết định này, được Sở Nông nghiệp và Môi trường đưa ra trong công văn gửi UBND TP.HCM, đe dọa gây ra tình trạng ùn ứ rác nghiêm trọng tại nhiều khu vực của thành phố.
Bãi Đa Phước, từng là điểm đến của rác từ 14 quận, huyện cũ với khối lượng trung bình 4.550 tấn mỗi ngày (tương đương 443 chuyến xe), hiện đang xử lý rác theo hai ca, gồm 1.800 tấn vào ban ngày và 2.750 tấn vào ban đêm.
Khi ca ngày bị cắt bỏ, toàn bộ 1.800 tấn rác buổi sáng sẽ bị dồn sang ca tối, tạo áp lực khổng lồ. Vấn đề càng trở nên phức tạp do các xe chở rác phải tuân thủ nghiêm ngặt giờ cấm lưu thông trong nội thành. Điều này khiến việc quay đầu xe kịp thời trở nên bất khả thi, buộc các đơn vị phải chuyển hướng về Khu xử lý rác Tây Bắc ở Củ Chi. Hành trình này không chỉ làm tăng quãng đường vận chuyển thêm 22-47 km mỗi chuyến, mà còn gây ra chi phí và áp lực giao thông đáng kể.
Vận chuyển rác về khu xử lý Đa Phước, huyện Bình Chánh (cũ). Ảnh: Giang Anh
Đặc biệt, các quận trung tâm như quận 1, 3, 6 và 10, nơi có lượng rác thải lớn từ chợ và cơ sở kinh doanh cần được thu gom liên tục, sẽ đối mặt với nguy cơ ùn ứ kéo dài. Nếu rác không được xử lý kịp thời, không chỉ môi trường đô thị bị ảnh hưởng mà còn tiềm ẩn nhiều hệ lụy về sức khỏe cộng đồng. Việc hàng trăm xe rác cùng đổ về cổng bãi Đa Phước vào một khung giờ đêm cũng có thể dẫn đến tình trạng tắc nghẽn giao thông nghiêm trọng tại khu vực này và các tuyến đường xung quanh.
Để giảm áp lực, Sở Nông nghiệp và Môi trường đã đề xuất 4 phương án giải quyết. Trong đó, có việc điều phối một phần rác ban ngày từ các quận trung tâm sang Khu xử lý rác Tây Bắc, và tiếp tục vận chuyển phần còn lại về Đa Phước theo khung giờ đêm đã điều chỉnh. Quan trọng hơn, Sở kiến nghị thành phố ưu tiên cho phép xe chở rác lưu thông xuyên suốt, hoặc nới rộng giờ cấm xe tải, đồng thời miễn giấy phép lưu thông nội đô vì đây là phương tiện thiết yếu.
Bãi Đa Phước nhìn từ trên cao, năm 2018. Ảnh: Quỳnh Trần
Khu liên hợp xử lý chất thải rắn Đa Phước, bắt đầu hoạt động giai đoạn một từ năm 2007 với tổng vốn hơn 32 triệu USD, đóng vai trò quan trọng là bãi rác lớn nhất TP.HCM. Công ty TNHH Xử lý chất thải Việt Nam (VWS) đang vận hành bãi này với công nghệ chôn lấp, tiếp nhận 4.000-5.000 tấn rác mỗi ngày.
VWS lý giải việc thu hẹp khung giờ là do từ đầu năm 2025, lượng rác chuyển về Đa Phước đã giảm xuống còn khoảng 4.000 tấn mỗi ngày đêm. Việc duy trì hoạt động 24/24 trong bối cảnh này sẽ làm tăng chi phí vận hành không cần thiết. Ban đầu, thay đổi này dự kiến áp dụng từ 15/8 nhưng đã tạm hoãn và sẽ chính thức có hiệu lực vào cuối tháng 11 này.
