Cơn sốt than đá, hay còn gọi là ‘vàng đen’, đang càn quét thị trường toàn cầu. Giá mặt hàng này đã tăng vọt một cách ấn tượng, chủ yếu do điều kiện thời tiết khắc nghiệt và nhu cầu điện tăng cao chưa từng có. Trong tháng 11 vừa qua, hai nền kinh tế chủ chốt của khối BRICS là Trung Quốc và Ấn Độ đã cùng nhau nhập khẩu tổng cộng 44 triệu tấn than nhiệt, tích trữ để đáp ứng nhu cầu sưởi ấm và phát điện khổng lồ trong mùa đông lạnh giá.
Dữ liệu từ DBX Commodities, được trích dẫn bởi phóng viên Clyde Russell của Reuters, cho thấy Trung Quốc đã nhập 30,96 triệu tấn than nhiệt vào tháng 11, tăng đáng kể so với 29,18 triệu tấn của tháng 10. Tuy nhiên, con số này vẫn thấp hơn 38,19 triệu tấn so với cùng kỳ năm ngoái. Ấn Độ cũng không nằm ngoài cuộc đua, với lượng than nhiệt điện nhập khẩu đạt 13,01 triệu tấn trong tháng 11, vượt mức 12,38 triệu tấn của tháng 10 và cao hơn 12,24 triệu tấn của tháng 11 năm 2024.
Động thái tăng cường nhập khẩu này diễn ra sau khi giá than quốc tế trải qua 4 năm chạm đáy lịch sử, chỉ còn 65,72 USD/tấn vào đầu tháng 6, tạo cơ hội vàng cho các nhà nhập khẩu. Tuy nhiên, quy luật cung cầu đã nhanh chóng phát huy tác dụng: khi nhu cầu mua vào tăng cao, giá than lập tức bật tăng trở lại. Riêng trong tháng 10, giá than quốc tế đã phục hồi mạnh mẽ 37% so với mức thấp nhất hồi tháng 7, chủ yếu nhờ vào nhu cầu năng lượng bùng nổ của Trung Quốc. Điều này diễn ra trong bối cảnh sản lượng điện từ các nhà máy nhiệt điện tăng vọt, trong khi nguồn cung than nội địa của Trung Quốc lại bị siết chặt do chính sách kiểm soát của chính phủ.
Dù sản lượng than của Trung Quốc trong tháng 10 giảm 2,3% so với cùng kỳ năm 2024, tổng sản lượng tính từ đầu năm 2025 vẫn tăng 1,5% nhờ đợt khai thác kỷ lục vào nửa đầu năm. Trong khi đó, Ấn Độ cũng đối mặt với tình trạng giảm sản lượng than trong tháng 10, là tháng thứ hai liên tiếp. Sự sụt giảm này, lên tới 8,5% so với cùng kỳ, được lý giải bởi nhu cầu từ các nhà máy điện suy yếu do lượng tiêu thụ điện thấp hơn.
Ông Russell dự báo, Trung Quốc sẽ chứng kiến nhu cầu than kỷ lục trong mùa đông này do thời tiết khắc nghiệt, phục vụ cho cả phát điện và sưởi ấm. Tuy nhiên, bức tranh tại Ấn Độ lại có phần khác biệt: tiêu thụ than có thể giảm khi sản lượng điện mặt trời tăng vọt, buộc các nhà máy nhiệt điện than phải điều chỉnh công suất để thích ứng với nguồn năng lượng tái tạo này.
Không chỉ các cường quốc, thị trường Việt Nam cũng cho thấy sự phụ thuộc đáng kể vào than nhập khẩu. Trong 10 tháng đầu năm, Việt Nam đã nhập khẩu hơn 55 triệu tấn than các loại, trị giá 5,6 tỷ USD. Mặc dù lượng nhập khẩu tăng 2,3%, kim ngạch lại giảm 15% nhờ giá than quốc tế hạ nhiệt. Nguồn cung than chủ yếu của Việt Nam đến từ Australia, Indonesia và Nga, chiếm hơn 83% tổng giá trị nhập khẩu. Theo Bộ Công Thương, nhu cầu nhập khẩu than của Việt Nam dự kiến sẽ tăng mạnh, đạt 60 – 100 triệu tấn/năm trong giai đoạn 2025 – 2030. Việt Nam, một trong năm nước tiêu thụ than lớn nhất Đông Nam Á, phải nhập khẩu than dù là quốc gia sản xuất lâu đời. Lý do là chất lượng than nội địa không đáp ứng đủ yêu cầu, cùng với việc các mỏ dễ khai thác đang cạn kiệt, khiến chi phí sản xuất trong nước tăng cao. Trong bối cảnh đó, nhập khẩu than giá rẻ trở thành giải pháp tối ưu, giúp các doanh nghiệp Việt Nam đảm bảo nguồn cung linh hoạt và tối ưu hóa chi phí sản xuất. (Tham khảo Oilprice)
Cơn Sốt ‘Vàng Đen’ Hồi Sinh Mạnh Mẽ: Trung Quốc và Ấn Độ Gom Hàng Khủng Khiến Giá Than Bật Tăng Vọt Giữa Mùa Đông Lạnh Giá!
