Từ tháng 9 đến tháng 11 năm 2025, dải đất miền Trung đã phải gồng mình chống chịu hàng loạt đợt mưa lũ lịch sử, để lại sau lưng những hậu quả tang thương về cả người và tài sản. Cảnh tượng đau lòng hiện hữu khắp nơi: hàng nghìn học sinh mất sạch sách vở, thiết bị học tập; nhiều ngôi trường biến thành đống đổ nát với bùn đất ngập tràn, trần và tường đổ sập, sân trường bị xói lở nặng nề. Hàng nghìn em nhỏ buộc phải nghỉ học vô thời hạn, tương lai học vấn của các em trở nên bấp bênh hơn bao giờ hết.
Thiệt hại khủng khiếp này không chỉ tác động trực tiếp đến đời sống sinh hoạt mà còn giáng một đòn nặng nề vào tiến độ và chất lượng giáo dục, đặc biệt đối với học sinh dân tộc thiểu số và học sinh nghèo – những mầm non yếu ớt nhất trước sự tàn phá của thiên tai.
Đội ngũ giáo viên vùng lũ cũng đang phải đối mặt với áp lực tinh thần và vật chất vô cùng lớn. Họ không chỉ chịu mất mát về nhà cửa, tài sản mà còn phải nỗ lực không ngừng để duy trì việc giảng dạy. Nhiều thầy cô không quản ngại hiểm nguy, lội nước, vượt suối đến tận từng nhà học sinh để nắm bắt tình hình, động viên các em và rà soát nguy cơ bỏ học. Nỗi đau mất mát người thân, đồng nghiệp hay thậm chí chính những học trò thân yêu trong cơn hoạn nạn càng làm nặng thêm gánh nặng tâm lý cho họ.
Tuy nhiên, bất chấp khó khăn chồng chất, tinh thần cống hiến vẫn bừng sáng. Nhiều giáo viên đã sớm trở lại trường, xắn tay dọn dẹp, cứu vớt những thiết bị còn dùng được và quan trọng hơn cả là hỗ trợ tâm lý cho học sinh, giúp các em sớm ổn định tinh thần. Trong điều kiện thiếu thốn tài liệu, đồ dùng dạy học hư hại, sự hỗ trợ khẩn cấp từ Trung ương, địa phương và cộng đồng là vô cùng thiết yếu.
Trước tình hình đó, Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD-ĐT) cần nhanh chóng triển khai các giải pháp quốc gia mang tính căn cơ để ứng phó với mưa lũ, đảm bảo an toàn và khôi phục hoạt động giáo dục. Các ưu tiên hàng đầu bao gồm: cấp ngân sách đặc biệt cho các tỉnh bị thiệt hại nặng để sửa chữa, nâng cấp phòng học, khu bán trú, trang thiết bị và xây dựng trường học kiên cố theo tiêu chuẩn chống thiên tai. Đồng thời, cần thống kê chính xác số lượng sách giáo khoa bị mất để cấp phát lại miễn phí cho học sinh. Các gói hỗ trợ toàn diện về sách vở, quần áo, đồ dùng học tập và tư vấn tâm lý cho học sinh, cùng với trợ cấp, tạm ứng lương, hỗ trợ thiết bị và tư vấn tâm lý cho giáo viên, là hết sức cần thiết.
Ngoài ra, Bộ GD-ĐT cũng cần điều chỉnh linh hoạt kế hoạch năm học, giảm áp lực thi cử, và tổ chức dạy bù theo nhiều hình thức như chia ca, ghép lớp hoặc học tại các điểm tạm thời nhưng vẫn đảm bảo chất lượng tối thiểu. Việc xây dựng một hệ thống cơ sở dữ liệu về thiệt hại do bão lũ sẽ giúp cập nhật tình hình dạy học, đưa ra chỉ đạo kịp thời và điều chỉnh chương trình linh hoạt hơn.
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu khiến mưa lũ ngày càng phức tạp, khó lường và lan rộng không chỉ ở vùng trũng mà còn ở vùng cao, trung du và đô thị ven biển, ngành giáo dục cần có chiến lược dài hạn để bảo vệ học sinh, giáo viên và cơ sở vật chất. Mỗi trường học, kể cả những nơi chưa từng bị ngập lụt, cần nâng cao cảnh giác, xây dựng quy trình phòng chống bão lũ đầy đủ và tổ chức tập huấn thường xuyên cho cán bộ, giáo viên, học sinh.
Việt Nam cần hoàn thiện khung
