Việt Nam đang ngày càng khẳng định vị thế là điểm đến hấp dẫn của dòng vốn FDI trong khu vực ASEAN. Hơn 39.000 dự án FDI với tổng vốn đăng ký trên 480 tỷ USD đã và đang đóng góp đáng kể vào tăng trưởng kinh tế, hội nhập quốc tế, tạo công ăn việc làm và đóng góp vào GDP. Tuy nhiên, sự liên kết giữa khu vực FDI và doanh nghiệp trong nước vẫn chưa thực sự phát huy hết tiềm năng. Tỷ lệ nội địa hóa còn thấp, chủ yếu dừng ở mức cung ứng đơn giản, ít doanh nghiệp Việt tham gia được vào chuỗi cung ứng toàn cầu ở các tầng cao hơn.
Tại các trung tâm công nghiệp lớn, các tập đoàn FDI đã hình thành hệ sinh thái hàng trăm nhà cung cấp, nhưng phần lớn vẫn là doanh nghiệp FDI. Số doanh nghiệp Việt đủ năng lực trở thành nhà cung ứng cấp 1 còn hạn chế. Sự tập trung cao của FDI tại một số địa phương có thể tạo ra một khu vực kinh tế FDI biệt lập, gây rủi ro cho phát triển bền vững.
Vậy đâu là nguyên nhân của sự liên kết ‘lỏng lẻo’ này?
* Chính sách thu hút FDI chưa đủ mạnh để chuyển sang giai đoạn ‘kết nối và lan tỏa’.
* Phát triển công nghiệp phụ trợ còn chậm, doanh nghiệp thiếu năng lực tham gia chuỗi cung ứng.
* Thiếu cơ chế kết nối hiệu quả giữa hai khu vực, thông tin về doanh nghiệp Việt rời rạc, khó tiếp cận.
* Doanh nghiệp Việt thiếu chủ động, ngại đầu tư đổi mới công nghệ.
Để thúc đẩy liên kết, cần triển khai mạnh mẽ các giải pháp:
* Hoàn thiện thể chế, chính sách khuyến khích liên kết, chuyển trọng tâm từ ‘số lượng’ sang ‘chất lượng’, từ ‘biệt lập’ sang ‘liên kết gắn với chuyển giao công nghệ’.
* Phát triển hệ sinh thái hỗ trợ công nghiệp, xây dựng các trung tâm hỗ trợ công nghiệp hiện đại, hình thành mạng lưới cơ sở dữ liệu số quốc gia.
* Nâng cao năng lực doanh nghiệp thông qua các chương trình tín dụng ưu đãi, hỗ trợ đổi mới công nghệ, phát triển nhân lực.
* Phát huy vai trò chủ động của các hiệp hội, chính quyền địa phương trong việc kết nối, chia sẻ thông tin, tổ chức diễn đàn hợp tác.
Chặng đường phát triển mới của đất nước đòi hỏi phải thu hút FDI thế hệ mới: chất lượng cao, công nghệ cao, gắn với tăng trưởng xanh, chuyển giao công nghệ và liên kết chặt chẽ với khu vực trong nước. Chỉ khi doanh nghiệp trong nước thực sự ‘bắt tay’ được với doanh nghiệp FDI trong cùng chuỗi sản xuất, FDI mới trở thành động lực nội sinh của nền kinh tế Việt Nam.
