Bác sĩ Lưu Quang Quý từ Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội chia sẻ, cân nặng đóng vai trò quan trọng trong quá trình thụ tinh ống nghiệm (IVF), bên cạnh tuổi tác, bệnh lý nền và kỹ thuật thực hiện.
Cân nặng ảnh hưởng đến hệ trục dưới đồi – tuyến yên – buồng trứng, tác động đến sự rụng trứng và chu kỳ kinh nguyệt. Phụ nữ quá gầy (BMI dưới 18,5) dễ bị rối loạn kinh nguyệt, thậm chí vô kinh. Ngược lại, người thừa cân, béo phì (BMI ≥25) thường kháng insulin, rối loạn hormone sinh dục, dẫn đến rối loạn rụng trứng hoặc hội chứng buồng trứng đa nang.
Nam giới béo phì có nồng độ testosterone thấp, tăng estrogen, giảm ham muốn, rối loạn cương dương và tinh trùng yếu. Người quá gầy lại có nguy cơ thiếu dinh dưỡng, ảnh hưởng đến quá trình sinh tinh.
**Tác động đến quá trình kích trứng:**
Trong IVF, nữ giới tiêm hormone để kích thích buồng trứng phát triển nhiều nang noãn. Cả người béo phì và gầy đều có thể đáp ứng kém với thuốc, khiến nang noãn phát triển ít hoặc trứng trưởng thành không đều, làm giảm số trứng thu được và tỷ lệ tạo phôi.
**Ảnh hưởng đến chất lượng trứng và tinh trùng:**
Béo phì gây thay đổi môi trường nội tiết, đặc biệt là kháng insulin và viêm mạn tính, ảnh hưởng đến sự trưởng thành của noãn. Trứng của phụ nữ béo phì có nguy cơ bất thường nhiễm sắc thể cao hơn, giảm tỷ lệ thụ tinh và phát triển phôi.
Tinh trùng của nam giới thừa cân thường có số lượng ít, tỷ lệ dị dạng và đứt gãy DNA cao, khả năng di động thấp, làm giảm chất lượng phôi. Nam giới béo phì mắc tiểu đường có thể di truyền bệnh lý này cho con.
**Giảm khả năng phôi làm tổ và mang thai:**
Phôi kém do chất lượng trứng, tinh trùng suy giảm gây khó làm tổ hoặc dễ sảy thai sớm, khiến IVF thất bại. Người béo phì dễ bị viêm nội mạc tử cung, rối loạn hormone progesterone – estrogen khiến nội mạc tử cung thay đổi, khó tiếp nhận phôi thai. Béo phì cũng liên quan đến rối loạn đông máu, tăng nguy cơ huyết khối, làm giảm tỷ lệ phôi bám dính thành công. Người quá gầy lại có lớp mỡ dưới da và hormone dự trữ ít, nội mạc tử cung không thuận lợi cho phôi làm tổ.
**Nguy cơ biến chứng thai kỳ:**
Cân nặng không hợp lý làm tăng nguy cơ biến chứng thai kỳ, ngay cả khi IVF thành công. Phụ nữ béo phì dễ bị tiểu đường thai kỳ, tiền sản giật, sinh non, thai to hoặc phải mổ lấy thai. Phụ nữ gầy có thể sinh con nhẹ cân, suy dinh dưỡng trong tử cung, ảnh hưởng đến sự phát triển lâu dài của trẻ. Phụ nữ thiếu cân có nguy cơ sảy thai cao hơn 70% so với người có cân nặng bình thường.
Lời khuyên từ bác sĩ Quý: vợ chồng nên điều chỉnh cân nặng về mức hợp lý trước khi IVF ít nhất 3-6 tháng. BMI lý tưởng cho phụ nữ là 19-24, nam giới là 20-25. Ăn uống cân bằng dinh dưỡng, nhiều rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt, hạn chế đồ chiên rán, nhiều đường. Ưu tiên thực phẩm giàu vitamin và khoáng chất cần thiết như axit folic, vitamin D, kẽm, selen… để tăng cường chất lượng trứng và tinh trùng.
Hạn chế tối đa hút thuốc, rượu bia, thức khuya, căng thẳng. Ngủ đủ giấc, giữ tâm lý thoải mái, vận động thể dục thể thao vừa sức ít nhất 150 phút/tuần giúp kiểm soát cân nặng, cải thiện chuyển hóa và nâng cao sức khỏe sinh sản. Trường hợp 6 tháng đến một năm không có con nên đi khám và điều trị sớm.
Trịnh Mai
